Żywienie w niedoczynności tarczycy 

1. Analiza wstępna  

1. a)ANALIZA PROBLEMU:

Niedoczynność tarczycy – niedobór lub nieprawidłowe działanie hormonów tarczycy: T3-trijodotyroniny i T4-tyroksyny, powoduje spowolnienie procesów metabolicznych w organizmie człowieka. Hormony tarczycy wpływają m.in. na metabolizm białek, węglowodanów, tłuszczy i cholesterolu. Choroby tarczycy mogą prowadzić do nadwagi i otyłości, ponieważ przy niedoborze hormonów tarczycowych dostarczana z pożywieniem energia jest magazynowana w postaci tkanki tłuszczowej. Sama tarczyca odpowiada za ok.30% spoczynkowej przemiany materii. 

Przyczynami niedoczynności tarczycy mogą być: infekcje wirusowe, niedobór jodu w pożywieniu, wrodzona niedoczynność tarczycy lub spowodowana chorobą Hashimoto. 

• W krajach rozwijających się najczęściej – niedobór jodu 
• W krajach rozwiniętych najczęściej – uszkodzenie gruczołu tarczowego przez chorobę Hashimoto 

Objawy: wypadanie włosów, przyrost masy ciała, zaparcia, depresja, senność, zmęczenie, wole tarczycowe, zmniejszona zdolność do skupienia uwagi/koncentracji,  

1. b)ANALIZA OTOCZENIA:

• Nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy u ok. 22% społeczeństwa, niedoczynność tarczycy dotyczy 1-6% populacji 

• Niedoczynność tarczycy występuje w każdej grupie wiekowej, częstość wzrasta wraz z wiekiem 
• Występuje 5 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn – 5% dorosłych kobiet i ok. 1% mężczyzn 
• Najczęściej spotykane zaburzenie tarczycy – niedoczynność tarczycy ze współistniejącą chorobą Hashimoto 

Leczenie chorób tarczycy opiera się na stosowaniu farmakoterapii (odpowiednio dobrane dawki lewotyroksyny). Odpowiednia dieta wpływa jednak na jej skuteczność i na sam przebieg choroby. 

Odpowiednio zbilansowana dieta jako jeden z kluczowych elementów leczenia chorych na niedoczynność tarczycy. Odpowiednia dieta pozwala na zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób dietozależnych spowodowanych zaburzeniami tarczycy, zmniejsza nasilenie stanów zapalnych, poprawia skuteczność farmakoterapii i korzystnie wpływa na samopoczucie pacjenta. 

1. c)ANALIZA ZASOBÓW:

Do przeprowadzenia interwencji konieczne będą zasoby finansowe – pokrycie kosztów spotkań eksperckich i kosztów prowadzenia kampanii (plakaty, ulotki), 

Zasoby lokalowe – konieczność uzyskania dostępu do miejsc, w których będą odbywać się spotkania i warsztaty dla osób zainteresowanych programem 

Zasoby ludzkie – eksperci w temacie chorób tarczycy, dietetycy specjalizujący się w zakresie niedoczynności tarczycy, graficy (którzy zajmą się częścią wizualną, przygotowanie ulotek, plakatów) 

Sprzęt potrzebny do realizacji projektu: komputery, rzutniki 

2.Wybór grupy docelowej (grupy ryzyka/grupy szans) 

1. Grupy ryzyka: kobiety w wieku 18-35 lat, w wieku produkcyjnym, aktywne zawodowo, ze zdiagnozowaną niedoczynnością tarczycy 

1. Grupy szans: osoby na wczesnym etapie diagnozy, które aktywnie poszukują informacji i mają dużą motywację do zmiany nawyków żywieniowych, rodzina (?) 

1. Grupy marginalne: środowisko pracy – pracodawca, współpracownicy; członkowie rodziny, 

3.Charakterystyka grupy docelowej 

Grupa kryteriów: 
I) charakteryzujące odbiorców 

• Geograficznie: województwo małopolskie, zróżnicowanie geograficzne występowania jodu; najmniej w rejonach górskich, podgórskich i na wschodzie kraju 
• Demograficzne: wiek: kobiety: 18 – 35 lat, wiek produkcyjny, osoby pracujące zawodowe/ aktywne zawodowo –> niedoczynnośc tarczycy częściej występuje w grupie kobiet 

• Fizyczno/Medyczne: osoby ze zdiagnozowaną niedoczynnością tarczycy, 
• Psychospołeczne: osoby zapracowane, aktywne zawodowe, skupiające się na karierze zawodowej — mniej czasu na przygotowywanie posiłków i zadbanie o prawidłowe odżywianie 

1. II)behawioralne:

• Odnoszące się do postaw: przekonanie, że przygotowywania zdrowych i pełnowartościowych posiłków nie jest łatwe i jest drogie, kobiety przykładają większą wagę do swojego stanu zdrowia i wyglądu 
• Odnoszące się do zachowań: ze względu na brak czasu i ciągły pośpiech częściej sięgają po śmieciowe jedzenie, większa skłonność kobiet do stosowania nieracjonalnych i często szkodliwych dla zdrowia diet 

Badanie odbiorców: 

Osoby, do których jest skierowana kampania, są świadome swojej diagnozy, jednak patrzą w perspektywie krótkotrwałej (tu i teraz), nie skupiają się na skutkach w perspektywie długotrwałej. 

Przywiązywanie wagi do własnego sposoby żywienia w zależności od płci: kobiety w większym stopniu przywiązują wagę do sposobu odżywiania. Poszukiwanie informacji o żywieniu/diecie w internecie. 

Osoby te szukają wiedzy samodzielnie. Szukają porad u osób mających ten sam problem. Często za pośrednictwem Internetu. Sięgnięcie po informacje u specjalisty, często wiąże się z wydatkiem na wizytę.  

Wpływ mediów na błędne postrzeganie zdrowia. Czerpanie informacji z mediów w większym stopniu niż osoby starsze. 

Utrudnieniem zmiany zachowania jest przeświadczenie, że wymaga ono podporządkowania codziennego funkcjonowania do odżywiania.  

Ułatwieniem do przyjęcia nowego zachowania, będzie pokazywanie wzorców, dostarczenie przykładów, które odzwierciedlają sytuację, odbiorców kampanii. 

4.Cel główny i cele szczegółowe 

Cele: 

1. Zwiększenie świadomości roli odżywienia w niedoczynności tarczycy w grupie kobiet w wieku 18 – 35 lat w przeciągu 24 miesięcy 

1.1  Seria warsztatów ze specjalistami zwiększająca wiedzę na temat badanych obszarów odbywające się w przeciągu 8 miesięcy 

1.1.1 Zorganizowanie 4 spotkań z endokrynologiem, skupiających się na przekazaniu wiedzy teoretycznej  

1.1.2 Zorganizowanie 4 spotkań z dietetykiem i przeprowadzenie warsztatów przekazujących umiejętności praktyczne związane z przygotowywaniem posiłków 

1.1.3 Nauka tworzenia jadłospisów i przygotowywania posiłków zgodnych z zaleceniami 

1.2 Stworzenie dedykowanej dla grupy uczestników programu platformy edukacyjnej i rozpowszechnienie materiałów edukacyjnych dostępnych dla uczestników przez okres 24 miesięcy 

1.2.1 Udostępnienie nagrań i materiałów ze spotkań z ekspertami w celu utrwalenia wiedzy na przedstawione tematy i łatwego powrotu uczestników do zaprezentowanych treści 

1.2.2  Udostępnienie przykładowych jadłospisów do pobrania, przygotowane przez dietetyka ułatwiających wypracowanie zdrowych nawyków 

1.2.3 Przekazanie bazy specjalistów z kontaktami w celu umożliwienia skonsultowania się uczestników na wypadek pojawienia się dodatkowych pytań i problemów 

1.2.4 Udostępnienie materiałów edukacyjnych o niedoczynności tarczycy w celu przekazania dodatkowych informacji  

1.2.5 Stworzenie zakładki zawierającej kalendarz zaplanowanych spotkań ze specjalistami w celu ułatwienia organizacji spotkań 

5.Strategia (możliwe pozytywne efekty/możliwe bariery) 

Planowanie Społecznego Marketingu Mix 

Koncepcja 4P: 

• Produkt 

Zwiększenie świadomości i wykształcenie prozdrowotnych zachowań, związanych z odżywieniem w niedoczynności tarczycy. Wykształcenie umiejętności przygotowywania posiłków zgodnych z zaleceniami żywieniowymi. Do kluczowych korzyści zalicza się poprawę skuteczności leczenia, lepszą świadomość własnego ciała i stanu zdrowia, zwiększenie koncentracji, spadek masy ciała.  Powodem, dla którego adresaci wybierają “zachowania konkurencyjne” może być brak czasu na przygotowywanie zdrowych posiłków, konkurencyjna cena niektórych, niekoniecznie zdrowych produktów i ograniczenie w dostępności do zdrowszych zamienników. Również niewystarczająca edukacja w zakresie odżywienia w procesie leczenia. 

• Cena 

Koszty związane z prowadzeniem warsztatów stacjonarnych (lokalowe, wynagrodzenie dla specjalistów, potrzebne materiały i sprzęt).  Koszty związane z utrzymaniem platformy edukacyjnej i wyprodukowaniem materiałów, które się tam znajdują.  

Zmniejszenie kosztów, w ramach warsztatów stacjonarnych, poprzez współpracę/patronat firmy, która dostarczyłaby produkty na warsztaty w zamian za umieszczenie ich logo na materiałach kampanii. Udostępnianie większości materiałów w formie elektronicznej. 

W przypadku uczestników, zyskują oni darmowy dostęp do wiedzy, a wdrożenie i świadomość pozytywnych postaw i zaleceń żywieniowych związanych z niedoczynnością tarczycy podniesie ich poczucie sprawczości w procesie leczenia oraz korzystny wpływ na proces leczenia. 

Koszty poniesione przez uczestników w ramach udziału w kampanii, to czas poświęcony na udział w spotkaniach, zapoznanie się z materiałami.  

• Promocja 

Wykorzystanie mediów społecznościowych do rozpowszechnienia i promocji kampanii. Utworzenie profilu kampanii na portalach społecznościowych i systematyczne relacjonowanie jej przebiegu. 

Głównym przekazem programu jest: poprawa jakości życia u osób z niedoczynnością tarczycy. Uświadomienie, że stosowanie prawidłowej diety zgodnej z zaleceniami może mieć korzyści w przebiegu choroby i zwiększać efektywność leczenia konwencjonalnego. 

Najbardziej wiarygodnym nadawcą dla grupy docelowej są specjaliści z dziedziny endokrynologii i dietetyki. 

Techniki promocyjne: przekazywanie treści edukacyjnych za pomocą infografik, podobnych do takich przygotowywanych przez NCEŻ, Szkoła na Widelcu,  

• Dystrybucja 

W czasie odbywania się warsztatów i spotkań ze specjalistami, gdy uczestnicy mają dostarczaną wiedzę. Sposobem dystrybucji wiedzy jest dodatkowo platforma edukacyjna i zawarte na niej materiały – skuteczna metoda rozpowszechniania wiedzy w odniesieniu do wieku grupy docelowej. 

Koncepcja 8P: 

• Grupa opinii 

Przekaz kampanii powinien być skierowany do wszystkich osób zmagających się z problemem niedoczynności tarczycy, bez względu na wiek i płeć. 

Członkowie rodziny, osoby żyjące w jednym gospodarstwie domowym czy współpracownicy. 

• Partnerstwo 

Współpraca z przychodniami POZ może być pomocna w propagowaniu kampanii. Zaangażowanie mediów, przykładowo lokalnych stacji radiowych i telewizyjnych w celu reklamowania kampanii, zachęcania do wzięcia w niej udziału i objęcia patronatem medialnym. 

• Źródła finansowania 

Wykorzystanie środków publicznych przeznaczonych na promocję zdrowia. Próba pozyskania dodatkowych środków z programu Budżetu Obywatelskiego.  

Poszukiwanie sponsorów (?) 

6.Elementy kampanii społecznej (przekaz, narzędzia, techniki, kanały dotarcia) 

• Zaproszenie do napisania artykułu lub przygotowania materiału edukacyjnego lekarza_kę, który jest rozpoznawalny w mediach społecznościowych – dzięki, temu w ramach kampanii mamy materiał z informacją o przygotowaniu go przez specjalistę, a z drugiej strony, dana osoba publikuje informację w sowich mediach społecznościowych, więc mamy promocję kampanii wśród odbiorców tej osoby 
• elementy outdoorowe – billbordy w miastach województwa małopolskiego – przez okres trwania kampanii – 8 miesięcy, plakaty 

• Przykład kampanii RoślinnieJemy – dwa bilbordy, czas trwania 

• Social media: facebook, instagram 

• Przykład kampanii: (at) ThisGirlCanUK,  

• Portal internetowy 

7.Elementy serwisu internetowego (zaprezentowanie koncepcji, co powinno się znaleźć na takiej stronie, przykłady innych serwisów, pewien kolaż elementów, które można wykorzystać, funkcja serwisu) 

• O PROGRAMIE: podstawowe informacje o kampanii (grupa docelowa, cel, podjęte działania) 

• EDUKACJA: zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy – zmodyfikowana piramida zdrowego żywienia postaci infografiki 

• DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ | OBALAMY MITY – mity na temat żywienia w niedoczynności tarczycy, ciekawe artykuły dotyczące tematu 

• DIETA – przykładowe przepisy na posiłki zgodne z zaleceniami 
• PLIKI: materiały z warsztatów (dostępne dla zalogowanych uczestników) 

HASŁO KAMPANII: “Z tarczycą przy stole” 

8.Planowane działania w ramach kampanii społecznej (harmonogram) 

9.Kosztorys  

10.Ewaluacja  

• Realizacja spotkań zgodnie z ustalonym harmonogramem 

• Realna obecność uczestników na spotkaniach ze specjalistami 
• Ilość wejść na platformę (statystyki odwiedzin) 
• Ilość pobrań i odtworzeń materiałów dostępnych na platformie 

11.Źródła  

Tuchendler P. , Zdrojewicz Z.: Dieta w chorobach tarczycy, Med. Rodz. 2017; 20(4): 299-303 DOI: https://doi.org/10.25121/MR.2017.20.4.299 

Ratajczak A., Moszak M., Grzymialski M.: Zalecnia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, ISSN 2082–9876 (print), ISSN 2451–1870 (online) 

NCEŻ: “Dieta w niedoczynności tarczycy”, “Jaka dieta w niedoczynności tarczycy – zalecenia i jadłospis”, “Niedoczynność tarczycy – postępowanie dietetyczne” 

Pastusiak K., Michałowska J., Bogdański P.: Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy, Via Medica ISSN 2081–2450, 2017